Водечкиот геостратег Хенри Кисинџер кој цели 60 години ја креирал или ја анализирал глобалната политика и судирот меѓу големите сили објавува нова анализа која од темел ја урива позицијата на голем број сили дека војната во Украина треба да заврши на бојното поле.

Целата анализа со наслов ,,Како да се спречи нова светска војна” на Кисинџер кој во две американски администрации прво беше државен секретар а потоа и советник за национална безбедност, во продолжение:


Првата светска војна беше еден вид културно самоубиство што ја уништи еминенцијата на Европа. Лидерите на ,,Европа месечара” – според фразата на историчарот Кристофер Кларк – влегоа во конфликт во кој никој од нив не би навлегол доколку го предвиделе светот на крајот на војната во 1918 година.

Во 1914 година, убиството на австрискиот престолонаследник во Сараево, Босна, од страна на српски националист, беше доволно да ескалира во општа војна која започна кога Германија го изврши својот план да ја победи Франција со напад на неутралната Белгија.

Нациите во Европа, недоволно запознаени со тоа како технологијата ги зајакнала нивните соодветни воени сили, продолжија да нанесуваат невидено уништување една на друга.

Во август 1916 година, по две години војна и милиони жртви, главните борци на Запад (Британија, Франција и Германија) почнаа да ги истражуваат изгледите за ставање крај на масакрот.

На исток, ривалите Австрија и Русија имаа различни чувства. Бидејќи никаков замислив компромис не може да ги оправда веќе направените жртви и бидејќи никој не сакаше да пренесе впечаток на слабост, различните лидери се колебаа да иницираат формален мировен процес.

Оттука тие побараа американско посредување.

Истражувањата на полковникот Едвард Хаус, личен емисар на претседателот Вудроу Вилсон, открија дека мирот заснован на изменетиот статус кво е на дофат. Сепак, Вилсон, иако беше подготвен и на крајот желен да преземе посредување, го одложи тоа до по претседателските избори во ноември. Дотогаш офанзивата на британците кај реката Сома и офанзивата на германците кај Верден зедоа уште два милиони жртви.

Според зборовите на книгата на оваа тема од Филип Зеликов, дипломатијата станала пат помалку патуван. Големата војна продолжи уште две години и однесе уште милиони жртви, неповратно оштетувајќи ја воспоставената рамнотежа на Европа. Германија и Русија беа потресени со револуција; австроунгарската држава исчезна од картата. Франција беше искрварена. Британија жртвуваше значителен дел од својата млада генерација и од нејзините економски капацитети при барањата за победа. Казнениот Версајски договор со кој заврши војната се покажа многу покревок од структурата што ја замени.

Дали светот денес се наоѓа во споредлива пресвртница во Украина бидејќи зимата наметнува пауза на големите воени операции таму?

Повеќепати ја изразив мојата поддршка за воените напори на сојузниците да ја спречат руската агресија во Украина. Но, се ближи времето да се надградат стратешките промени кои се веќе постигнати и да се интегрираат во нова структура за постигнување мир преку преговори.

Украина стана главна држава во Централна Европа за прв пат во модерната историја. Помогната од своите сојузници и инспирирана од нејзиниот претседател, Володимир Зеленски, Украина ги спречи руските конвенционални сили кои надвиснуваат над Европа од Втората светска војна. И меѓународниот систем – вклучително и Кина – се спротивставува на руската закана или употреба на нејзиното нуклеарно оружје.

Овој процес ги покрена прашањата во врска со членството на Украина во НАТО. Украина се здоби со една од најголемите и најефикасните копнени армии во Европа, опремена од Америка и нејзините сојузници. Мировниот процес треба да ја поврзе Украина со НАТО, како и да е тоа изразено.

Алтернативата на неутралност повеќе не е значајна, особено откако Финска и Шведска се приклучија на НАТО. Затоа, минатиот мај, препорачав воспоставување линија за прекин на огнот долж границите што постојат таму каде што започна војната на 24 февруари.

Русија оттаму би ги отфрлила своите освојувања, но не и територијата што ја окупираше пред речиси една деценија, вклучувајќи го и Крим. Таа територија би можела да биде предмет на преговори по прекинот на огнот.

Ако предвоената линија на поделба меѓу Украина и Русија не може да се постигне со борба или со преговори, може да се истражи прибегнувањето кон принципот на самоопределување. Меѓународно надгледувани референдуми за самоопределување
може да се примени на особено поделени територии кои постојано се менувале во текот на вековите.

Целта на мировниот процес би била двојна: да се потврди слободата на Украина и да се дефинира нова меѓународна структура, особено за Централна и Источна Европа. На крајот Русија треба да најде место во таков систем.

Претпочитаниот исход за некои е Русија која е ослободена од војната. Не се согласувам. И покрај сета своја склоност кон насилство, Русија даде одлучувачки придонес за глобалната рамнотежа и за рамнотежата на силите повеќе од половина милениум. Нејзината историска улога не треба да се деградира. Воените неуспеси на Русија не го елиминираа нејзиниот глобален нуклеарен дофат, овозможувајќи и да се закани со ескалација во Украина.

Дури и ако оваа способност се намали, распадот на Русија или уништувањето на нејзината способност за стратешка политика може да ја претвори нејзината територија која опфаќа 11 временски зони во спорен вакум.

Нејзините конкурентски општества може да одлучат да ги решат своите спорови со насилство. Други земји би можеле да бараат да ги прошират своите барања со сила. Сите овие опасности ќе се надополнат со присуството на илјадници нуклеарни оружја во Русија која една од двете најголеми нуклеарни сили во светот.

Додека светските лидери се стремат да стават крај на војната во која две нуклеарни сили се натпреваруваат со конвенционално вооружена земја, тие треба да размислуваат и за влијанието врз овој конфликт и на долгорочната стратегија на почетната висока технологија и вештачката интелигенција.

Веќе постои автономно оружје, способно да ги дефинира, процени и таргетира сопствените воочени закани и на тој начин тоа оружје е во позиција да започне сопствена војна.

Штом ќе се надмине оваа линија и кога високата технологија ќе стане стандардно оружје – и компјутерите ќе станат главни извршители на стратегијата – светот ќе се најде во состојба за која сè уште нема воспоставено концепт.

Како лидерите можат да вршат контрола кога компјутерите пропишуваат стратешки инструкции на размер и на начин што инхерентно го ограничува и го загрозува човечкиот придонес? Како може цивилизацијата да се зачува среде таков вртлог од конфликтни информации, перцепции и деструктивни способности?

Сè уште не постои теорија за овој доаѓачки свет, а консултативните напори на оваа тема допрва треба да се развиваат – можеби затоа што значајните преговори може да откријат нови откритија, а тоа откривање само по себе претставува ризик за иднината.

Надминувањето на расколот помеѓу напредната технологија и концептот на стратегии за нејзино контролирање, па дури и разбирањето на нејзините целосни импликации, е исто толку важно прашање денес како и климатските промени, и бара лидери со познавање и на технологијата и на историјата.

Потрагата по мир и ред има две компоненти кои понекогаш се третираат како контрадикторни: потрагата по елементи на безбедност и барањето за акти на помирување. Ако не можеме да ги постигнеме и двете, нема да можеме да ги достигнеме ни двете. Патот на дипломатијата може да изгледа комплициран и фрустрирачки. Но, напредокот кон него бара и визија и храброст да се преземе патувањето, пишува Хенри Кисинџер за
Spectator.co.mk