Шпионажа и саботажа: Како Русија се инфилтрира и ја парализира во Организацијата за европска безбедност и соработка е насловот на анализата на три германски национални медиуми кои истражувале зошто од почетокот на војната во Украина
ОБСЕ чија мисија е мирот на европскиот континент и пошироко, блокирана.
Од тогаш расте сомнежот дали Москва се инфилтрира во организацијата, пишуваат во извештајот авторите Кејт Манчестер, Фредерик Обермаер, Фабијан Шмид, Марта Орош, Кристоф Шулт и Волф Видман-Шмит.
Expres.mk ви пренесува делови од извештајот кој зборува за хаосот во организацијата за чија завршна конференција министерот Бујар Османи кој е нејзин претседавач ќе потроши фантастични 1,8 милиони евра (ги дава на фирма донатор на ДУИ) само за подготовка на салата Борис Трајковски каде ќе се случи настанот:
Заканата беше јасна: долгата рака на Русија достига далеку, предупреди дипломат од Москва. Можете да досегнете до „сите“, „секаде“ – вклучително и дипломати од други земји. Човекот против кого беа упатени зборовите е дипломат од Литванија. На состанокот на Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ), организација која има за цел мир, Литванецот ја критикуваше руската војна – и на тој начин го разбуди гневот на неговиот руски колега. На крајот Русинот му се заканил на својот колега дипломат дека ќе му суди во Русија. Критичките зборови за војната се казнуваат со затвор до 15 години. Ова дури доведе до опомена од австриското Министерство за надворешни работи. „Недвосмислено јасно е дека заканите од секаков вид се неприфатливи“, порача американскиот Стејт департмент.
Но вербалниот испад е само еден од многуте конфликти што ја потресуваат најголемата регионална безбедносна организација во светот. Откако основачот на ОБСЕ Русија ја нападна Украина, членка на ОБСЕ во февруари 2022 година, ништо во организацијата не е исто како порано. Војната ја дофати мировната организација. Украинскиот амбасадор во ОБСЕ, Јевхениј Зимбаљук, зборува за „егзистенцијална криза што ја предизвика Русија“. Целата организација е во опасност од колапс.
ОБСЕ е основана во 1970-тите, во средината на Студената војна, кога сè уште се нарекуваше Конференција за безбедност и соработка во Европа. Долго време тоа беше единствениот форум на кој Советите и Западот разговараа меѓу себе на разумно конструктивен начин. Денес, ОБСЕ има 57 земји-членки: сите членки на ЕУ, плус Русија и сите други земји наследнички на Советскиот Сојуз, плус САД и Канада. Нивната мисија: „спречување конфликти“ и „надминување кризи“.
Но, што значи тоа кога една земја-членка започна брутална агресивна војна против друга членка?
ОБСЕ има свое седиште во виенскиот кварт Хофбург. Сепак, мнозинството од над 3.500 вработени работат во Југоисточна Европа, Источна Европа, Јужен Кавказ и Централна Азија. Тие обучуваат државни службеници, работат како набљудувачи на изборите или поддржуваат мировни преговори.
Откако Русија го окупираше Крим во 2014 година и го поттикна конфликтот во источна Украина, повеќе од 1.000 набљудувачи на ОБСЕ беа распоредени во Украина. Тие го следеа почитувањето на примирјето, организираа размена на заробеници и им помагаа на цивилите неповредени да го поминат фронтот, на пример да ги посетат роднините. Во 2022 година мисијата нагло заврши. Мандатот истече неколку недели по руската инвазија на Украина. На крајот на краиштата, работата на ОБСЕ се заснова на консензус – и тоа е токму она што Русија го одби, со што го блокираше продолжувањето на мисијата. Напорите направени од страна на ОБСЕ во претходните години за постигнување прекин на огнот во источна Украина – таканаречените Договори од Минск – спектакуларно пропаднаа.
Вето и страв од шпионажа
Оттогаш, руските дипломати ставија вето на голем број одлуки на ОБСЕ, вклучувајќи го и гласањето за тоа кој ќе ја води организацијата во 2024 година.
Традиционално, на чело на ОБСЕ секоја година има различна земја-членка. Во 2022 година тоа беше Полска, оваа година С. Македонија. Но, како ќе продолжи не е јасно. Естонија аплицираше за претседателство во 2024 година – но Русија одби. Како тоа да не е доволно, Москва исто така во голема мера престана да плаќа на организацијата. Според истражувањата, неподмирените суми се милиониски. На прашањето на оваа тема руската делегација на ОБСЕ одби да коментира.
Во меѓувреме, кај некои членки на ОБСЕ расте стравот од инфилтрација на руски агенти и дипломати. Според наодите на западните разузнавачки служби, Русија постојано ги користи меѓународните организации за да им обезбеди пристап на своите вработени во тајните служби. Официјално, мажите и жените припаѓаат на руската делегација или дури работат за самите меѓународни организации, но во реалноста тие се шпиони. Од почетокот на војната во Украина, стотици вработени во руската тајна служба беа протерани низ Европа, честопати официјално како дипломати.
Руските дипломати во ОБСЕ се јасен безбедносен ризик, вели американскиот амбасадор Карпентер.
Вие претставувате многу агресивна држава која води војна и го прекршува секој принцип на меѓународниот систем заснован на правила. Европските служби и дипломати сметаат дека секој втор Русин кој работи за ОБСЕ во Виена е шпион. Може да се претпостави дека се работи за вработен во руската надворешна разузнавачка служба SWR, вели амбасасорот.
На прашањето на оваа тема , човекот кој колегите го именуваат со прекарот „полковник“, не ги коментираше наводите. ОБСЕ одби да коментира за персоналот.
Ова одамна е случај во Украина: бидејќи Русија одби да се согласи на продолжување на мандатот, веќе нема официјална мисија на ОБСЕ, туку постои „Програма за поддршка на Украина“. Неколку десетици вработени во ОБСЕ се на терен, финансирани од доброволни донации од 30 земји-членки, вклучително и Австрија.
А на терен се случуваат низа конфликти меѓу Русија и другите членки на ОБСЕ.
Во меѓувреме, Русија тврди дека возилата кои биле запленети од нејзина страна во Украина се „доказ“ во кривичната постапка против неколку претставници на ОБСЕ. Русија ги обвинува Украинците дека биле вклучени во „насочувањето на пожарот“ на Доњецк и Луганск. Набљудувачите зборуваат за „лажни судења“.
Амбасадорот на САД во ОБСЕ, Мајкл Р. Карпентер, критикува дека Русија држи како заложници тројца членови на организација на која и припаѓа земјата – „особено што тие се вработени во мисија за која самата Русија се согласила да ја има“.
Генералниот секретар на ОБСЕ Хелга Шмид зборува за „неприфатлива и нехумана ситуација“.
Во меѓувреме, тонот кај дипломатите се погруб, а недовербата расте. На состанокот на Постојаниот комитет на ОБСЕ – институција каде претставници од земјите-членки редовно разменуваат мислења – претставник од Литванија зеде збор и го критикуваше фактот дека виенската канцеларија на Парламентарното собрание на ОБСЕ била предводена од сомнителна Русинка. За неколку членки на ОБСЕ, вклучувајќи ги Полска и Латвија, јасно е дека ова е обид за инфилтрација. Русинката преку нејзината позиција има пристап до секакви доверливи документи. Според критичарите, таа е нова Ана Чепмен – споредба со руската шпионка која беше уапсена во САД во 2010 година, а подоцна ослободена како дел од размена на агенти на аеродромот во Виена.
Земјата домаќин Австрија, исто така, се повеќе се вклучува во овие судири: Линиите на конфликтот во ОБСЕ станаа јасно видливи за прв пат кога се дозна дека Русија сака да испрати шест делегати во Виена во февруари 2023 година, а кои беа санкционирани од ЕУ и САД. Меѓу нив беше и доверливиот човек на Путин, Пјотр Толстој, потомок на Лав Толстој – озлогласен, меѓу другото, и по неговиот повик „да ја бомбардира Украина во 18 век“.
Во тоа време, повеќе од осумдесет делегати од дваесет земји побараа од Австрија да не издава визи за руските ,,дипломати”. Австриското Министерство за надворешни работи, пак, објасни дека поради таканаречениот договор за официјално седиште, на сите делегации мора да им биде дозволен влез во земјата. Сепак, искусни дипломати рекоа дека има начини да се избегне скандалот – на пример, Австрија да побара од Русија да испрати други делегати. Но, владата во Виена не сака да ја отуѓи ниту Русија, ниту ОБСЕ. Од една страна, меѓународната организација носи престиж и работни места во Виена, од друга страна, односите меѓу Виена и Москва беа одлични до инвазијата на Украина. Ова е една од причините зошто тогаш беше дадено зелено светло за влез.
Голем број делегати реагираа на свој начин: Во Хофбург се појавија во сина и жолта боја – украинските национални бои. Кога руската делегација зеде збор, некои демонстративно ја напуштија просторијата – други демонстративно истакнаа украинско знаме.
Соочена со обвинувањата од другите земји-членки, руската делегација им порача на СТАНДАРД, „Шпигел“ и на ЦДФ (Кои се автори на извештајот) дека не треба да се доведуваат во заблуда од „просечни, неталентирани соговорници и да тонат на нивно ниво“. (Кејт Манчестер, Фредерик Обермаер, Фабијан Шмид, Марта Орош (ЗДФ), Волф Видман-Шмит и Кристоф Шулт (и двајцата „Шпигел“), 1 септември 2023 година)
Фото: ОБСЕ
Целиот извештај на германски јазик на овој линк
