Наместо празни и бесмислени осмомартовски честитања, кои со ништо не ја подобруваат положбата на жената во Македонија, еднакво угнетена економски и социополитички, како и сиот македонски народ и другите граѓани во оваа Македонија, во која се спроведува брутален експеримент за рехабилитација на бугарскиот фашизам како „администраторска управа“ од 1941-1944 и за „преспанско ремоделирање“ на македонскиот идентитет, се решавам осмомартовски да чествувам две македонски хероини. Два величествени човечки живота посветени и дадени за Македонското дело, за слободата на Македонија: на Невена Георгиева – Дуња и Мирка Гинова, кои во борбата со бугарските фашистички окупатори и грчките жандари и војници искажаа невиден хероизам и ги положија своите животи во асномските темели на македонската државност, оставајќи зад себе бесмртен аманет и ова македонско поколение да го следи истиот пат.

Историчарот Блаже Ристовски во својата „Беседа за Вапцаров“ од 1990 година ќе каже: „Куршумот и гробот како да се амблем на девствениците на Македонија. Гробовите се само светли знамења на македонската историја.“ Куршумот и гробот се амблемот и на овие две девственици на Македонија, Невена Георгиева-Дуња и Мирка Гинова. И нивните гробови се само светли знамења на македонската историја, преполна со вакви примери на самозаветуваност и саможртва за слободниот живот на македонскиот народ и за опстојот и иднината на Македонија.

Невена Георгиева – Дуња, светол пример како девојка-македонски патриот, чија отсечена глава фашистичките бугарски окупатори ја шетаа низ велешките села, за да го заплашат востанатиот македонски народ

Во 1942 година на 17-годишна возраст загина партизанката Невена Георгиева – Дуња во борбата со бугарските фашисти за слободата на Македонија. Партизанскиот одред „Димитар Влахов“ беше нападнат од бугарската окупаторска полиција. Седумнаесетгодишната партизанка Невена Георгиева – Дуња, која се бореше во првите борбени редови на овој одред, беше смртно погодена од фашистички рафал. Има две верзии за датумот и местото на загинувањето на Дуња. Едната е дека тоа се случило кај Папрадиште, Велешко на 6 декември 1942 година, а во другата верзија, како што стои и на повеќе спомен-обележја, дека храбрата партизанка загинала на 16 декември кај селото Нежилово, Велешко.

Невена Николова Георгиева – Дуња е родена е на 25 јули 1925 во Скопје. На 16 години била најмладата партизанка во Првиот скопски партизански одред и прва жена партизан во партизанските одреди на Македонија. Многу мала остана без мајка си и со тоа од најраните години ги осознала сите тешкотии на животот. За да заработи за живот, покрај учењето, таа се занимавала и со шиење. Како скоевка уште во 1941 година растурала летоци, а за да не биде фатена од окупаторската полиција, ги криела меѓу шиените фустани. Но, непријателот ја забележал нејзината активност, па морала да замине во илегалство.

Дуња станува борец на Скопскиот партизански одред при неговото создавање на 22 август 1941 година. По расформирањето на Одредот во ноември 1941 таа заминала во Велес, а потоа во Струмица. Помагала во подготовките за излегувањето на Струмичкиот партизански одред од летото во 1942 година. Во мај 1942, во отсуство, била осудена на 7 години строг затвор. Во септември 1942 година станала борец на Велешкиот партизански одред „Димитар Влахов“.

Кога бил нападнат одредот кај селото Папрадишта започнала жестока битка, во која непријателот бил далеку поброен. Неколку партизани заедно со Дуња ја бранеле нивната позиција. Пo неколкучасовна борба херојски загинала од фашистички рафал. Така на 17- годишна возраст згасна животот на оваа храбра Македонка, која останала светол пример за девојка–македонски патриот. Бугарскиот фашистички окупатор го масакрирал нејзиното мртво тело. Ѝ  ја отсекле главата и набиена на кол ја шетале низ велешките села, за да се заплаши востанатиот македонски народ. За страв на граѓаните на Велес нејзината глава ја ставиле во еден централен излог.

Во чест на Невена Георгиева се испеани неколку песни од НОВ, меѓу кои се и песните „По поле одат аргати“ и „Пуста останала таја контра чета“. Во скопскиот Жена-парк постои спомен-обележје посветено на храбрата македонска патриотка Дуња. Била поставена нејзина биста во 1978 година и во Студентскиот дом во Скопје, што го носи нејзиното име. Во 2014 година нејзината биста во дворот на студентскиот дом била уништена, а во 2016 била украдена и нејзината биста во основното училиште во Кисела Вода. Во 2013 година е откриена нејзина спомен-плоча и во велешко Нежилово, соседно на Папрадиште, каде што Дуња загинала за слободата на Македонија.

Мирка Гинова – симбол на македонскиот непокор и во Егејскиот дел на Македонија: „Македонка сум и гордо умирам за поарниот живот на другите!“

Мирка Гинова е родена во 1916 година во сиромашно македонско семејство, во село Русилово, Воденско, во Егеjскиот дел на Македониjа. Мирка Гинова е национален деец и борец за македонската кауза и слобода во Втората светска војна и Граѓанската војна во Грција. Заедно со илјадници македонски и грчки патриоти, се бореше против фашистичките окупатори на Грција, а подоцна и против силите на реакцијата и монархофашизмот. Мирка Гинова беше жена, која не го прифати животот како милост во замена за идеалите на македонската борба и слобода. Како борец на македонското национално ослободително движење, таа стана симбол за храброста и смелоста на македонската жена.

На двегодишна возраст, останува без својата мајка и ги почувствувала сета горчина и страдања во животот. Нејзиниот татко Константин Гинов, иако сиромашен, согледувајќи ја нејзината жед за знаење, со малку пари ја испратил на курс за учителки во Костур. По завршувањето на учителската школа во Костур во 1939 година Мирка подолг период се обидувала да се вработи, но шест години фашистичкиот режим на Метаксас ја попречувал да најде вработување. Во овој период, диктаторскиот режим со крајна бруталност ги прогонувал Македонците, третирајќи ги како граѓани од втор ред и интернирајќи ги по пустите острови во јужниот дел на Грција.

Пред почетокот на грчко-италијанската војна, на 29 октомври 1940 година, таа е назначена како учителка во Воденско. Грижлива како мајка, Мирка целата своја љубов ќе ја насочи кон децата. За кусо време ќе ја стекне нивната доверба и почит. Целото село ќе ја прифати како нивна, изразувајќи должна почит и љубов кон самопрегорната учителка. Сепак, нејзиното учителствување нема да трае долго. Хитлеровата воена машинерија во април 1941 година ја окупира Грција.

Грчката војска набргу капитулира на 20 април 1941 година. Со почетокот на фашистичката окупација на Грција се измени и уште повеќе се влоши положбата на Македонците во Егејскиот дел на Македонија. Свесна дека само преку оружена борба може да се стигне до слободата, Мирка Гинова ќе се приклучи во редовите на Федерацијата на комунистичката младина на Грција – ОКНЕ и на Националната панеленистичка организација на младите – ЕПОН. Како активист на ЕПОН, илегално делува во воденските и мегленските села. Таа ги организира македонските младинки и младинци, кои ја помагаат народноослободителната борба. Мирка Гинова регрутира нови борци и заминува во партизани во 1943 година во околината на Кајмакчалан. Илегално дејствува по воденските и мегленските села. Во 1943 година се вклучува во редовите на народноослободителната борба и станува секретарка на Антифашистичкиот Фронт на Жените за Воденскиот округ.

По капитулацијата на Германија во 1945 година радоста на населението во Егејскиот дел на Македонија не траеше долго. По ослободувањето на Грција, новата власт започна да ги прогонува членовите на ЕЛАС, кои масовно беа апсени, затворани и подложени на невидена тортура. Посебно беа подложени на репресалии Македонците во Егејскиот дел на Македонија.

Во 1945 година Мирка се приклучува на Тајната ослободителна македонска организација (ТОМО) и при избувнувањето на граѓанската војна во Грција учествува во оружените групи на Народноослободителниот фронт. На 6 јули 1946 година во местото Долга Ливада на планината Почеп, во близината на Воден, Мирка Гинова формирала мал партизански одред. Набрзо, во една акција на 400 грчки жандарми и војници, одредот бил опколен и започнала борба, во која Мирка Гинова како единствено вооружена убила двајца жандари. Кога останала без муниција, Мирка Гинова, заедно со шестемина свои другари била заробена.

Жандарите брутално се нафрлиле врз неа и со распарчена облека и целата облеана во крв, ја носеле по улиците на Воден, но таа одела со исправена глава и цело време им се смешкала на луѓето, кои се собрале да ја видат. Потоа, започнало ужасно мачење, во кое Мирка Гинова била тепана со дрвени колци, кундаци и метална жица. Под ноктите ѝ забивале шајки, а низ телото ѝ спроведувале струја. Била жива закопана до висина на вратот, додека жандарите пукале над нејзината глава. Потоа, Мирка Гинова и шесте нејзини другари биле спроведени во Ениџе-Вардар.

На судењето, кое се одржало во градското училиште на 25 јули 1946 година, воениот суд ја осудил на смрт со стрелање. Заедно со другите соборци, Мирка Гинова била стрелана на 27 јули 1946 година. Покрај неа, биле стрелани и: Ристо Стојанов (45), Томе Мијангов (55), Георги Проев (25), Петре Поп Димитров (35), Димитар Лимбов (40) и Горгиос Муцакис – Алеко.

За време на судењето, таа ја покажала сета своја храброст. Иако свесна за последиците, пред судот во своја одбрана изјавила: “Mакедонка сум и верувам во Комунистичката Партија на Грција, бидејќи само таа партија ги претставува желбите на луѓето во Грција и гарантира за Македонците еднакви права со сите други. Се борев против Германците … и сега сум горда дека умирам, бидејќи се борев против новите окупатори.“

Слична храброст ќе покаже и на самиот чин на стрелањето, кога не дозволила да ѝ ги врзат очите, а цело време ја пеела “Интернационалата”, викајќи “Ура за Комунистичката партија на Грција!”

Грчки војник, кој присуствувал на чинот на стрелањето, ќе ги забележи последните мигови на Мирка Гинова. Во писмото испратено до нејзиниот татко Константин тој ќе напише: “… Ви честитам за ќерката што сте ја родиле. Ја пресретна смртта со насмевка на усните, смело пеејќи. Сите присутни се зачудивме. Во 5.30 ѝ се доближив и ја прашав дали сака нешто да им напишам на родителите. А таа ми рече: ‘Ако милувате, пишете му го на татко ми следното: ‘Умирам за нешто во што верувам со сета душа, како чесна, а не како нечесна, за поарен живот на другите, а не за мојот‘. Беше чудесна, ниту пред смртта не покажа малодушност. А, исто така, и другите шестмина, но, повеќе таа. Не ви ги пишувам овие зборови, за да ја пофалам вашата ќерка, туку ја изложувам само вистината што ја видов. Ја имав желбата да ви ги напишам последните зборови на незаборавната Ирина, на сите позната како Мирка…”

Мирка Гинова е првата жена стрелана во Грција од политички причини. Народот ја опеал нејзината смрт, а повеќе македонски поети на Мирка ѝ посветија потресни стихови. Таа загина во одбрана на честа и за слободата на својот македонски народ. Достоинствено, храбро, рамо до рамо со своите соборци, ги исполни историските завети. Меѓу младоста и куршумот ја избра бесмртноста. За своите заслуги таа е посмртно прогласена како народен херој на Македонија.

Подготвил: Свето Тоевски, врз основа на статија на „Денешен весник“ и материјали на фејсбук-профилот „Патот на македонската историја“